HR, what’s in a name?
Bij het doorlezen van de nieuwe website van HR22 Organisatie advies vroeg mijn broer Paul of de term HR wel voor iedereen duidelijk is. Ik bedacht me dat deze zoveel gehanteerde term lang niet voor iedereen helder is. Sterker nog ik besefte me dat mijn beeld van HR zeer waarschijnlijk verschilt van het beeld van anderen. We gebruiken met alle gemak allerlei termen, terwijl we zelden met elkaar afstemmen of we hetzelfde bedoelen. Vandaar dat ik in dit eerste blog maar eens begin met het begin van de naam van mijn onderneming: HR.
In de wereld van verwarmingsketels staat HR voor Hoog Rendement. Prima uitleg van waar HR22 voor staat, toch? Bij het bedenken van de naam HR22 had ik echter een andere afkorting voor ogen. HR staat daarbij voor Human Resources. Een directe vertaling in het Nederlands is: “Menselijke hulpbronnen”. Volgens de Engelse Wikipedia: the set of individuals who make up the workforce of an organization, business sector or economy. Een resource is volgens het Engelse woordenboek: “a source or supply from which benefit is produced”. Human Resources betekent dus zoiets als de mensen die hun kwaliteiten inbrengen zodat een organisatie waarde kan toevoegen.
De professionele discipline die zich specifiek bezighoudt met de menselijke resources van de organisatie wordt Human Resource Management genoemd. HRM of afgekort HR. Als we het hebben over HR als discipline, dan hebben we het dus eigenlijk niet over Human Resources, maar over Human Resource Management. Let op bij Human Resource Management vervalt de “s”! Het gaat om het managen van de menselijke bron of kwaliteit.
Er is trouwens een nieuw woord bijgekomen dat helder lijkt, maar bij nader inzien ook weer vragen oproept: “Management”. In mijn Dikke van Dale wordt management omschreven als: “het bestuur van een (grote) organisatie, in ’t bijz. van een onderneming; -de leer daarvan”. Volgens Wikipedia is Management: het besturen van een onderneming of organisatie. Gek eigenlijk. Leiden en besturen gaan toch in eerste instantie over mensen? Human Resource Management lijkt dus een beetje dubbel. In de praktijk gebruiken we het woord management echter veel breder. De tweede betekenis van het woord managen uit de Dikke van Dalen geeft daartoe een opening: 1. leiden, besturen (als manager) -2. klaarspelen, fiksen, voor elkaar boxen. Wikipedia verteld daarover het volgende: “In samenstellingen wordt het woord management vaak gebruikt in de betekenissen beheer, beheersing of beleid. Voorbeelden accountmanagement (klantbeheer) risicomanagement (risico beheersing) human resource management (personeelsbeleid)”. Grappig. Bij HRM staat beleid en bij accountmanagement beheer. Het kan blijkbaar allebei. HRM is dus een vakgebied waar je meerdere zaken onder kunt scharen. Ook van belang is dat HRM niet direct verwijst naar een afdeling. Het is meer een functie, een set van taken en verantwoordelijkheden, die zowel door managers, medewerkers als specialisten op een afdeling gedaan kunnen worden. Nu we weten dat HR (of HRM) voor een discipline staat, is het tijd om kort in de Nederlandse geschiedenis van dit vakgebied te duiken.
Geschiedenis van het vakgebied
Tot 1960 werd er vooral gesproken over personeelsbeheer. Mijn vader werkte in de jaren ‘50 in de koekjesfabriek Meursing te Amersfoort op de afdeling personeelszaken. Hij zorgde ervoor dat de uren bijgehouden, de ziekmeldingen geregistreerd en de loonzakjes uitgereikt werden. Als hij de administratie op orde had, dan was het goed. Hij hield zich niet bezig met de ontwikkeling van medewerkers. De ondernemer, de directeur, bepaalde hoe er met mensen omgegaan werd. Dit liep uiteen van uitermate zorgzaam (b.v. Philips die voor lifetime employment zorgde, een huis, de mogelijkheid om je kind te laten studeren uit het van den Wilgenfonds enz.) tot zoveel mogelijk werken voor zo min mogelijk geld en je stond zo op straat. Door de stijgende welvaart en de invloeden van de Human Relations beweging, werd er in de jaren 60 en 70 steeds meer gesproken over Sociaal personeelsbeleid. De taken van de afdeling personeelszaken werden uitgebreid met taken die voorheen door de directie en het management gedaan werden. In de jaren 80 en 90 werd de afdeling omgedoopt tot P&O (Personeel & Organisatie). In 1991 kwam ik te werken op deze afdeling bij Service One Catering en werd ik Personeelsconsultant. Het vakgebied werd steeds vaker Personeelsmanagement genoemd. In 1990 kwam de Vrije Universiteit met het bekende Leerboek Personeelsmanagement, onder redactie van Kluytmans.
Ondertussen kwam vanuit de VS de term “HR” aanwaaien. Vele managementgoeroes zoals Peters en Waterman hadden het belang van de mens in de organisatie benadrukt (soft is hard). Een bedrijf dat goed omgaat met haar Human Resources, heeft de meeste kans succesvol te zijn. In de op resultaat gerichte Anglo-Saksische cultuur was dit eigenlijk een grotere ontdekking dan in onze “Rijnlandse” cultuur. Na 20 jaar is echter ook Kluytmans overstag gegaan, want in 2010 verscheen de eerste druk van het Leerboek Human Resources Management. Dat neemt niet weg dat met name in de non-profit sector de P&O afdeling nog steeds de meest gebruikte aanduiding is voor de afdeling.
Zoals altijd roept de uitleg van een term net zoveel vragen op als dat het antwoorden geeft. Da’s logisch, maar toch wil ik eindigen met wat ik onder HR versta:
Mijn definitie van HR:
HR (HRM) is de functie binnen een organisatie die zich bezighoudt met de mensen in de organisatie (de menselijke factor), met als doel hen optimaal te laten functioneren en samenwerken, waardoor de organisatie haar doelen maximaal kan bereiken.
Iedereen die het nog scherper kan verwoorden is bij deze uitgenodigd!
